Wstęp o żywiołach

Z żywiołami tak na prawdę mamy styczność w naszym codziennym, mugolskim życiu więc i na pewno bez problemu każdy potrafi wymienić żywioły, jakie występują na naszej planecie.

Żywioł - podstawowa jednostka budowy świata. Współcześnie zalicza się do nich: ogień, wodę, ziemię i powietrze.

Żywioł (element) – substancja pierwotna, kształtująca obiekty rzeczywiste.

Żywioły – pierwotne elementy magii naturalnej klasyfikuje się ze względu na ich rozpowszechnienie w kręgach kulturowych.

W przeciwieństwie do współczesnej koncepcji pierwiastka, starożytne elementy, nie były uznawane za "najbardziej podstawowe substancje, które mogą zostać wyizolowane i oczyszczone". Były pojmowane raczej jako zasady, które dopiero przez zmieszanie tworzą rzeczy materialne. Żywioł wody nadawał np. rzeczom płynność (i był częścią np. roztopionego metalu). Z kolei żywioł ziemi nadawał ciężar. W tym okresie eter funkcjonował pod łacińską nazwą quinta essentia (kwintesencja, piąta esencja).

Poszczególne żywioły łączono z różnymi zasadami, cechami charakteru, symbolami, ciałami niebieskimi. Taka przednaukowa wizja rzeczywistości uznawała istnieje wielu ukrytych połączeń. Żywioły były nie tylko tworzyły charakterystykę materii, lecz były podstawową strukturą organizującą życie człowieka.

W sztukach pięknych, poszczególnym żywiołom odpowiadały pewne "podstawowe" kolory. Dla Empedoklesa (w interpretacji Antiochosa) były to biały (woda), czarny (ziemia), czerwony (powietrze) i żółty (oryg. ochron - ogień). Tworzący w renesansie Leon Battista Alberti łączył czerwony z ogniem, niebieski z powietrzem, zielony z wodą, a popielaty (cinereum) z ziemią. Podobnie uznawał Leonardo da Vinci, łącząc jednak ziemię z kolorem żółtym. Łączenie kolorów z żywiołami wskazywało na symboliczną więź między estetyką a podstawowymi strukturami rzeczywistości materialnej.

W medycynie humoralnej Galena żywioły wiązano z czterema esencjami, od których równowagi zależało zdrowie człowieka. Czerwona krew łączona była z powietrzem (temperament sangwiniczny), biały śluz (flegma) z wodą (flegmatyczność), jasna żółć z ogniem (choleryczność), natomiast czarna żółć z ziemią (melancholiczność).

Wraz z upadkiem cesarstwa rzymskiego, pisma Arystotelesa zostały w kręgu kultury łacińskiej zapomniane, jednak nauka o czterech żywiołach była nadal przekazywana. Pisma Stagiryty były badane przez uczonych arabskich. Arystotelesowską koncepcję żywiołów rozwijali m.in. Al-Kindi, ar-Razi czy Dżabir Ibn Hajjan.

Po ponownym odkryciu pism Arystotelesa w XII w., jego fizyka upowszechniła się na łacińskim Zachodzie, stając się podstawą średniowiecznego poglądu na strukturę rzeczywistości. Koncepcja pięciu żywiołów, wraz z całą Arystotelesowską filozofią przyrody, pozostała bardzo wpływowa aż do XVI w., będąc np. podstawą alchemii i rozmaitych koncepcji ezoterycznych.